در عرصه گمرکی به کالاهایی که به دلایل گوناگون مانند کمبود نقدینگی صاحبانشان یا عدم ارائه مجوزهای لازم، در گمرک رها شده‌اند کالای متروکه می گویند. در پاسخ به سوال کالای متروکه گمرک چیست؟ باید ذکر کرد که این مسئله هم چالش محسوب میشود و هم یک فرصت استثنائی که پیچیدگی‌های خاص خود را به همراه دارد. کالاهایی که در موعد مقرر ترخیص نمی‌شوند، به عنوان متروکه شناخته شده و وارد فرآیندی جدید می‌شوند که هم برای گمرک و هم برای اقتصاد ملی اهمیت دارد.
تعریف کالای متروکه گمرک
در پاسخ به سوال کالای متروکه یعنی چه؟ باید بگوییم در صورتی که کالای وارداتی یا صادراتی، چه به صورت قطعی و چه موقت، در مهلت مقرر قانونی از گمرک ترخیص نشود، به عنوان کالای متروکه گمرک تلقی میشود. کالاهای متروکه عبارتند از کالاهایی که صاحبان آنها از ترخیص آنها در گمرک امتناع کرده‌اند، یا در فراهم آوردن مدارک و اسناد لازم تاخیر کرده‌اند. همچنین به دلیل عدم ارائه مجوزهای خاص مورد نیاز، ترخیص آنها ممکن نشده است. یکی از دلایل رایج متروکه شدن کالاها، کمبود نقدینگی صاحبان کالا است.
برای محمولههای هوایی، مهلت متروکه شدن کالا 70 روز از تاریخ ورود به گمرک است. کالای متروکه شده به همراه تاریخ متروکه شدن و فروش در قبض انبار ثبت میشود. برای کالاهای وارداتی، صادراتی و ترانزیتی، حداکثر مدت توقف از تاریخ مانیفست یا اظهارنامه اجمالی چهار ماه است و در صورت عدم اقدام برای ترخیص قطعی، کالا به عنوان متروکه شناخته میشود.
اما برای موسسات تولیدی، این مهلت محدود به 4 ماه نیست و گمرک می‌تواند مدت زمان بیشتری را در نظر بگیرد. علاوه بر این، عدم تأیید بهداشتی و استاندارد یکی دیگر از دلایل متروکه شدن کالاهای وارداتی است.
چه زمانی کالا متروکه محسوب نمیشود؟
درک مقررات گمرکی می‌تواند گاهی پیچیده باشد، خصوصا زمانی که صحبت از کالای متروکه میشود. اما نگران نباشید، در اینجا می‌خواهیم، این موضوع را بررسی کنیم. بیایید ببینیم در چه شرایطی کالا از برچسب متروکه در امان است:
- زمان بندی حیاتی است: اگر شما به عنوان صاحب کالا، ظرف یک ماه پس از دریافت سند ترخیصی، اقدام به خارج کردن کالای خود از انبار گمرک نمایید، کالای شما متروکه اعلام نمیشود. این یعنی فرصت دارید تا فرآیندهای لازم را انجام دهید و کالای خود را بدون دردسر از گمرک خارج کنید.
- منتظر تصمیم گمرک باشید: در مواردی که گمرک هنوز تصمیم نهایی خود را اعلام نکرده باشد، کالای شما در خطر متروکه شدن نیست. یعنی تا زمانی که تکلیف کالای شما از سوی گمرک مشخص نشده، نگرانی بابت اینکه کالایتان به عنوان متروکه شناخته شود، ندارید.
- مدیریت بارگنج‌ها: در مورد کالاهای بارگنجی، اگر ظرف یک هفته پس از انجام تشریفات متروکه، کالا با توافق کتبی صاحب کالا از بارگنج خارج شود و بارگنج خالی به مرجع مربوطه تحویل داده شود، از وضعیت متروکه بودن رهایی پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، اگر بارگنج پس از تخلیه محموله به مدت دو ماه در گمرک باقی نماند، کالا متروکه اعلام نخواهد شد.
عاقبت کالاهای متروکه چیست؟
در دنیای پرتلاطم و پیچیده گمرک، کالای متروکه گمرک و ضبط شده گاهی به دست فراموشی سپرده میشود. اما، گمرک با رویکردی هوشمندانه، این کالاها را از طریق سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی به فروش می‌رساند. روش‌های فروش شامل حراج، مزایده کتبی و خردهفروشی است که هر یک به نوبه خود فرصت‌هایی را برای خریداران فراهم می‌آورند.
گمرک، پس از کسر هزینههای مربوطه از قبیل حمل، بیمه و هزینههای گمرکی، مازاد حاصل از فروش را برای مدت دو سال نگهداری می‌کند، تا صاحبان اصلی کالا بتوانند با ارائه مدارک لازم، حق خود را دریافت کنند.
جالب است که در مزایده‌های کالاهای متروکه، خود صاحبان کالا نیز می‌توانند شرکت کنند. با همکاری شرکت‌های بازرگانی در این زمینه، صاحبان کالا می‌توانند از وضعیت محمولههای خود آگاه شوند و در صورت لزوم، اقدامات لازم برای ترخیص کالای خود را انجام دهند.
از سوی دیگر، صاحبان کالا برای انجام تشریفات قطعی گمرکی و ترخیص کالا، فقط تا قبل از فروش توسط سازمان اموال تملیکی فرصت دارند. این فرصت محدود، اهمیت سرعت عمل و اطلاع‌رسانی به موقع را نشان می‌دهد.
برای دریافت مازاد حاصل از فروش کالاهای متروکه، صاحبان کالا باید ترخیصیه شرکت حمل و نقل مربوطه را ارائه دهند. این رویه تضمین می‌کند که فرآیند فروش به صورت شفاف و قانونی انجام پذیرد.
نکته دیگری که حائز اهمیت است، این است که هزینههای خدمات و سایر هزینههای مربوط به کالاهای متروکه، هنگام خروج از اماکن گمرکی توسط سازمان جمعآوری و فروش اموال تملیکی پرداخت میشود.
سرویس انبار گمرک موظف است هر هفته مقدار و نوع کالاهایی را که مدت توقف مجاز آنها به پایان رسیده، گزارش دهد. این گزارشهای منظم به مدیریت موثر فضای انبار کمک کرده و از انباشت بی‌رویه کالاها جلوگیری می‌کند.
در صورتی که کالای متروکه جزء کالاهای ممنوعه باشد، ارزیابان گمرک بلافاصله وارد عمل شده و صورت مجلس ضبطی برای آن تنظیم می‌کنند. این اقدام سریع و قاطعانه، امنیت و قانونمندی در فرآیندهای گمرکی را تضمین می‌کند.
چگونه مانع متروکه شدن کالا شویم؟
در دنیای پیچیده واردات و گمرک، درک کامل از قوانین و مراحل مربوط به کالاهای متروکه حیاتی است. این اطلاعات نه تنها به شما کمک می‌کند تا از متروک شدن کالای خود جلوگیری کنید، بلکه مسیری روشن برای ترخیص سریع‌تر کالا از گمرک فراهم می‌آورد.
فرایند ترخیص کالا از گمرک شامل مراحل مختلفی است که از ثبت اظهارنامه گمرکی شروع شده و شامل جمعآوری اسناد و مدارک لازم، اخذ مجوزهای مربوطه و موارد دیگر میشود. عدم دقت در هر یک از این مراحل می‌تواند باعث تاخیر و دشواری‌هایی در ترخیص کالا شود و معضل کالای متروکه را به وجود آورد.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم در به وقوع پیوستن پدیده کالای متروکه گمرک، محاسبه دقیق هزینههای ترخیص است. اغلب، هزینههای ترخیص به دلیل نبود برنامهریزی قبلی، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. برای جلوگیری از این موقعیت‌ها، توصیه میشود پیش از واردات و حمل کالا، هزینههای ترخیص را با دقت بررسی و برنامهریزی کنید.
برای تسهیل این فرایند، شما می‌توانید با موسساتی که خدمات مشاوره‌ای در زمینه محاسبه هزینههای ترخیص کالا ارائه می‌دهند، ارتباط برقرار کنید. این نه تنها به شما کمک می‌کند تا هزینه‌ها را به درستی پیش‌بینی کنید، بلکه می‌تواند فرایند ترخیص را سریع‌تر و آسان‌تر سازد.
جمع بندی نهایی در خصوص متروکه شدن کالاها
در اکوسیستم پیچیده گمرک و واردات، شناخت دقیق قوانین و مراحل مرتبط با کالای متروکه گمرک اهمیت بسزایی دارد. این شناخت نه تنها مانع از متروکه شدن کالاهای شما میشود، بلکه فرآیند ترخیص را تسهیل بخشیده و موجب صرفه‌جویی در وقت و هزینه می‌گردد.
با برنامهریزی دقیق و اقدامات پیشگیرانه، نه تنها از چالش‌های مربوط به متروکه شدن کالاها جلوگیری میشود، بلکه به بهبود فرآیندهای گمرکی و حمایت از چرخه اقتصادی کشور نیز کمک می‌کند.
سوالات متداول درباره کالاهای متروکه
1. چه زمانی کالا به عنوان متروکه شناخته میشود؟
کالا زمانی متروکه محسوب میشود که در مهلت قانونی تعیین شده ترخیص نگردد، مثلاً برای محمولههای هوایی 70 روز پس از ورود به گمرک در نظر گرفته شده است.
2.فرآیند فروش کالای متروکه چگونه است؟
کالاهای متروکه توسط سازمان جمعآوری و فروش اموال تملیکی از طریق حراج، مزایده کتبی یا خردهفروشی به فروش میرسند.
3. چگونه میتوان از متروکه شدن کالا جلوگیری کرد؟
با برنامهریزی دقیق، تهیه و ارائه بهموقع اسناد و مدارک لازم و پرداخت هزینههای گمرکی، میتوان از متروکه شدن کالا پیشگیری نمود.
نظر بگذارید